Schipperskwartier en Centrum

Het centrale deel van de Scheldekaaien is het deel tussen het Zuiderterras en het Noorderterras. In het masterplan Scheldekaaien, dat dateert uit 2010, maakt het gebied deel uit van het deelgebied Schipperskwartier en Centrum. In het masterplan is bepaald dat de waterkering er veel dichter bij het water komt dan vandaag. Daardoor ontstaat heel wat ruimte voor stadsactiviteiten waarvoor in de nauwe binnenstad te weinig plaats is. De historische hangars blijven bewaard en vormen de perfecte plaats voor bijvoorbeeld een overdekte markt of beurs.

• De mobiele waterkering wordt conform het masterplan Scheldekaaien dicht tegen de Schelde gerealiseerd zodat de ruimte onder de hangars continu benut kan worden.
• De wandelterrassen zelf kunnen door een aangenamere inrichting en extra trappen een betere relatie krijgen met de kaaien zelf en een betere verblijfskwaliteit krijgen. Daarbij wordt ook bekeken of de wandelterrassen kunnen vergroenen.
• De noordelijke hangars worden een gastvrije ruimte die bezoekers kan meenemen in het verhaal van Antwerpen, aansluitend op het toeristisch onthaal in Het Steen. Onder deze hangars ligt immers de verloren middeleeuwse stadplattegrond. De Walburgiskerk, de oude stadsmuur en het middeleeuwse stratenpatroon zijn waardevolle onderdelen die op verschillende wijze zichtbaar kunnen worden gemaakt bij de heraanleg. Dit is ook een plek om enkele functies of paviljoenen toe te voegen die extra leven brengen onder de hangar en zowel voor de Antwerpenaar als toeristen interessant kunnen zijn.
• De zuidelijke hangars sluiten aan op de wijken rond de Nationalestraat en de Kloosterstraat, waar het creatieve en innovatieve karakter van Antwerpen tot uiting komt. Het maakt de zuidelijke hangars tot de geschikte plek voor een scala aan tijdelijk programma waarmee de stad dit creatieve facet van haar karakter kan tonen: een plek voor kleinschalige optredens, openluchtfilm, jeugd of markten. Er kan met hoogtes en laagtes gespeeld worden die de archeologische resten van de Bierwerf blootleggen en als podium en speelaanleidingen kunnen dienen voor kinderen en jongeren.
• Op het Steenplein kunnen bij de heraanleg waardevolle elementen zoals het Flandriapaviljoen, het groendak dat de huidige bomen vormen en de Scheldeboord weer goed in beeld komen. Het Steenplein heeft de potentie om uit te groeien tot een stedelijk plein met een hoge verblijfskwaliteit, de ontvangstruimte van de stad voor wie over land of water de stad betreedt (via cruiseterminal, waterbus, veer, Via Sinjoor, …). Het is ook een plein voor evenementen zoals de kerstmarkt. Het ponton Steenplein zou op termijn een verblijfsplek aan het water kunnen worden en zo de binnenstad helemaal tot aan de Schelderand brengen, met zicht op Linkeroever.

Haalbaarheidsstudie ondertunneling kaaiweg

De stad wil verschillende verkeersstromen zo veel mogelijk scheiden om de verkeersveiligheid te verbeteren. Specifiek wil ze het autoverkeer op de Scheldekaaien tussen de Suikerrui en het Steenplein ondergronds brengen om bovengronds een veilige voetgangerszone te creëren, als eindpunt van de Via Sinjoor. Daarom is een haalbaarheidsstudie voor de ondertunneling van de kaaiweg uitgevoerd, die vier tunnelvarianten en een gelijkvloerse variant onderzocht. De vier tunnelvarianten zijn:

• een van 800 meter van Koolvliet tot Sint-Jansvliet
• een van 450 meter ter hoogte van de Burchtzone
• een van 210 meter ter hoogte van het Steenplein
• een van 30 meter ter hoogte van de Suikerrui

Van elke variant werden de voor- en nadelen, potenties en conflicten in kaart gebracht om de meest potentiële optie te selecteren. Criteria waren onder andere de oversteekbaarheid van de kaaiweg, de ruimtelijke kwaliteit, tunnelveiligheid, kostprijs en realiseerbaarheid.

De voorkeursvariant is de verdiepte kaaiweg van 210 meter ter hoogte van het Steenplein. Die variant laat toe om de relatie tussen de stad en de Schelde te herwinnen over de breedte van het volledige Steenplein, met vlotte doorstroming van bezoekers en passanten tussen de kaaien en de binnenstad. Daarnaast ontstaat ook de mogelijkheid om deze verdiepte kaaiweg te combineren met een fietssnelweg onder de kaaien, en om circa 300 extra parkeerplaatsen te creëren onder de verdiepte kaaiweg. Die parkeerplaatsen kunnen mee ingezet worden om het aantal verdwenen parkeerplaatsen elders op de kaaien te compenseren. In een vervolgstap van de haalbaarheidsstudie zou ook kunnen onderzocht worden of er een ondergrondse fietsenstalling aan kan worden gekoppeld.

Als alternatief is ook onderzocht welke ingrepen nodig zijn om een optimalisatie van de huidige situatie (de gelijkvloerse kaaiweg) te bereiken. Dat scenario wordt enkel ingezet als de verdere uitwerking van de voorkeursvariant alsnog onhaalbare randvoorwaarden oplevert. In een vervolgstap van de haalbaarheidsstudie moet voor de gelijkvloerse kaaiweg bijkomend onderzocht worden hoe het snelle fietsverkeer verder kan gescheiden worden van het langzaam verkeer en de dwarsstromen van voetgangers.

Participatie

Om iedereen de kans te geven om mee na te denken over het ontwerp, is Driewerf Hoera! in het leven geroepen. Dat is een reeks participatiemomenten over het ontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien. Gedurende tien dagen, van vrijdag 3 tot en met zondag 12 mei 2019, was iedereen welkom om mee na te denken over de toekomst van dat stukje Scheldekaaien.

Driewerf Hoera! is een samenwerking tussen Stichting Kleinschalige Culturele Producties (KCP), Palmbout Urban Landscapes en Team Stedenbeleid van de Vlaamse overheid.

Jeugdparticipatie

De stad en AG VESPA hebben ook een inspraakproject voor jeugd georganiseerd. Om het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen Zuiderterras en Noorderterras, leuker en aangenamer te maken voor iedereen luisterden we graag naar jullie ideeën. De bevraging liep van 27 augustus tot en met 30 september 2019 op de website van OOR Antwerpen. De stedelijke jeugddienst verwerkt alle meningen tot een inspraakdossier.

Timing

Als alles vlot verloopt, is tegen eind 2020 een schetsontwerp klaar met een duidelijke keuze voor een al dan niet verdiepte kaaiweg.

Zee- en riviercruises meren in de toekomst aan ter hoogte van Het Steen

Ter hoogte van Het Steen komt een nieuw ponton van 350 meter lang waar zee- en riviercruises kunnen aanmeren. Passagiers zullen onthaald worden in Het Steen, dat volledig gerestaureerd en uitgebreid wordt. De werken aan het ponton zijn in november 2018 gestart en worden, als alles vlot verloopt, eind 2020 afgerond.

Waarom dit project?

Antwerpen is een groeiende bestemming voor zee- en riviercruises. Er is nood aan extra capaciteit en een betere infrastructuur om de schepen te ontvangen. De huidige cruiseterminal bevindt zich onder hangar 21 aan het Zuiderterras. De stad besliste om de nieuwe cruiseterminal te integreren in het toekomstige toeristische onthaalcentrum, dat zal ondergebracht worden in en rond Het Steen. Zo kunnen passagiers van zee- en riviercruises meteen optimaal ontvangen worden in de stad Antwerpen.

Daardoor moet ook de aanmeerplaats voor schepen naar het noorden verplaatst worden, naar een locatie ter hoogte van Het Steen. Het nieuwe ponton zal bestaan uit een aantal verschillende onderdelen. Twee toegangsplatformen leiden via twee bruggen naar het ponton. Op het ponton komt een drijvend, transparant paviljoen. Er komt ook een aansluiting met het bestaande ponton aan het Steenplein.

Wat gebeurt er?

Ten noorden van het ponton Van Dijck, het populaire toegankelijke ponton aan het Steenplein, wordt een uitbreiding voorzien van 350 meter met een ponton dat geschikt is voor het aanmeren van zee- en riviercruises.

Eerst wordt de kaaimuur gestabiliseerd, net zoals dat over de volledige lengte van de Scheldekaaien gebeurt. Daarna beginnen de werken aan het ponton, dat uit een aantal verschillende onderdelen bestaat. Schepen meren aan langs het afmeerponton. 2 toegangsplatformen, een ter hoogte van Het Steen en een ten noorden van het paviljoen Noorderterras, leiden via 2 bruggen naar het ponton. Op het ponton dat verbonden is met Het Steen komt een drijvende, transparante schuilconstructie. Er komt ook een aansluiting met het bestaande ponton Van Dijck aan het Steenplein.

Het Steen, vlak bij het nieuwe ponton, wordt volledig gerestaureerd en uitgebreid en krijgt een nieuwe functie als toeristisch onthaalcentrum. Ook de passagiers van de zee- en riviercruises zullen in Het Steen onthaald worden.