Het Antwerpse college keurde begin juli 2021 het schetsontwerp goed voor het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen het Zuiderterras en Noorderterras. Het schetsontwerp wil de geschiedenis van de stad opnieuw zichtbaar maken, Het Steen als toeristisch onthaal verankeren in de omgeving, de kaaivlakte door middel van trappen verbinden met de wandelterrassen, het vervoer over water op deze plek bestendigen, er een centraal mobiliteitsknooppunt van maken, ruimte bieden voor kleinschalige evenementen en activiteiten en de kaaivlakte vergroenen. Het voorontwerp voor het centrale deel van de Scheldekaaien wordt verwacht in het najaar van 2022.
Het centrale deel van de Scheldekaaien in Antwerpen is het deel tussen de 2 paviljoenen: het Zuiderterras en het Noorderterras. Daartussen bevinden zich aan weerszijden van het Steenplein de Noorder- en Zuiderhangar, met aan beide een wandelterras gekoppeld. Het schetsontwerp heeft 7 grote ambities voor dit deel van de Scheldekaaien.
- Geschiedenis van de stad zichtbaar maken onder de hangars
Onder de hangars wil het schetsontwerp het verhaal van de stad en haar ontstaansgeschiedenis opnieuw tot leven wekken. Bovengronds is nu enkel Het Steen nog zichtbaar. De gelaagdheid van de geschiedenis kan ook opnieuw zichtbaar gemaakt worden door archeologische vondsten van de middeleeuwse burcht, de middeleeuwse kaaimuur en de napoleontische kaai bloot te leggen. Er kan met hoogtes en laagtes gespeeld worden die de archeologische resten blootleggen en als podium en speelaanleidingen kunnen dienen.
- Het Steen als het toeristisch onthaal over land en water
Het Steen wordt stevig verankerd in de omgeving. De herinrichting van het openbaar domein, de herstelling van de Antwerpse rede met watertoerisme en watervervoer en het restaureren van de hangars dragen hier alle aan bij. Er worden nieuwe zichtlijnen op Het Steen gecreëerd en de historische relatie met het Vleeshuis wordt terug hersteld.
- Trappen als verbinding tussen kaaivlakte en wandelterras
Het schetsontwerp wil de kaaivlakte beter laten aansluiten op de binnenstad door de bestaande betonnen waterkeringsmuur te vervangen door een nieuwe mobiele waterkering dicht bij het water. Zo kan ook de ruimte onder de hangars continu benut worden. Deze nieuwe mobiele waterkering zit voor een deel verzonken in een verhoging. Die verhoging kan ook dienst doen als zitplek langs de Schelde, enigszins beschut door het wandelterras erboven. Het schetsontwerp stelt voor om in een trap of enkele trappen te voorzien als verbinding tussen de kaaivlakte en het wandelterras.
- Vervoer over water optimaal organiseren en faciliteren aan het Steenplein
Het ponton aan het Steenplein is de aanlegplaats voor het Sint-Annaveer en de Waterbus. Samen met de stadshavenmeester en partners in watermobiliteit wordt onderzocht hoe het vervoer over water op deze plek zo optimaal mogelijk georganiseerd en gefaciliteerd kan worden.
- Centrale plek en verknoping van mobiliteit
Naast de centrale plek voor watervervoer komt er ruimte voor deelmobiliteit en openbaar vervoer. Ook is er aandacht voor toegankelijkheid voor de hulpdiensten.
- Mogelijkheden voor activiteiten op de kaaivlakte
Het schetsontwerp wil de kaaivlakte nieuw leven inblazen door in nieuwe mogelijkheden voor activiteiten te voorzien. Onder de hangars is er ruimte voor kleinschalige evenementen. De noordelijke hangar speelt een rol in het toeristische onthaal doordat hij aansluit op de cruiseterminal en Het Steen. Een route door de hangars, parallel aan de Schelde, leidt langs de plek waar de Sint-Walburgiskerk stond. Paviljoenen onder de hangars kunnen dienen voor voorzieningen of als archeologische stopplaatsen voor een blik in de ondergrond. In de zuidelijke hangar is er ook in ruimte voorzien voor kleinschalige evenementen, zoals marktjes, film, voordracht …
- Kans grijpen om te vergroenen
Het centrale deel van de Scheldekaaien is momenteel nog een verharde vlakte, waar geparkeerde auto’s en kasseien overheersen. Het schetsontwerp wil de kaaivlakte met groen verzachten. Op het Steenplein worden de bestaande bomen zo veel mogelijk behouden en aangevuld met nieuwe bomen zodat een groen plein ontstaat. Ook de ondergrond wordt voorzien van een groene plantenlaag. Zo zet dit schetsontwerp verder in op de vergroening van de Scheldekaaien. Ook de wandelterrassen worden vergroend. De parking verdwijnt, het Flandria-paviljoen blijft. Er wordt ook onderzocht of er een stadstuin kan komen in de zuidelijke hangar. Het unieke Scheldezicht blijft behouden.
Verdiepte kaaiweg
Verder wordt ook de Via Sinjoor doorgetrokken van de Grote Markt langs de Suikerrui tot aan Het Steen, met een vrije doorgang over de Scheldekaaien. Het autoverkeer en het snelle fietsverkeer langs de Scheldekaaien gaat ondergronds, langs een verdiepte kaaiweg. Ook de ingang van de parking Grote Markt gaat ondergronds. In de korte tunnel wordt een fietsparking ingewerkt met 500 plaatsen.
Ontwerpteam en timing
Tractebel Engineering en Palmbout Urban Landscapes vormen samen het ontwerpteam voor het centrale deel van de Scheldekaaien. Het voorontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien wordt verwacht in het najaar van 2022.
Participatie
Om iedereen de kans te geven om mee na te denken over het ontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien, is Driewerf Hoera! in het leven geroepen. Dat is een reeks participatiemomenten over het ontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien. Gedurende tien dagen, van vrijdag 3 tot en met zondag 12 mei 2019, was iedereen welkom om mee na te denken over de toekomst van dat stukje Scheldekaaien.
Driewerf Hoera! is een samenwerking tussen Stichting Kleinschalige Culturele Producties (KCP), Palmbout Urban Landscapes en Team Stedenbeleid van de Vlaamse overheid.
In de aanloop naar het voorontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien is in januari 2022 een infomoment georganiseerd.
Jeugdparticipatie
De stad en AG Vespa hebben ook een inspraakproject voor jeugd georganiseerd. Om het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen Zuiderterras en Noorderterras, leuker en aangenamer te maken voor iedereen luisterden we graag naar jullie ideeën. De bevraging liep van 27 augustus tot en met 30 september 2019 op de website van OOR Antwerpen. De stedelijke jeugddienst verwerkte alle meningen tot een inspraakdossier.
De ‘Kaailine’ krijgt zijn definitieve plek op het wandelterras tussen het Steenplein en het Noorderterras. Het wordt een nieuwe groene wandelstrook langs plantvakken met gevarieerd groen en geïntegreerde zitbanken. Het zicht op de Schelde en de Antwerpse rede blijft gevrijwaard. De Kaailine is een onderdeel van het centrale deel van de Scheldekaaien, het projectgebied tussen Noorderterras en Zuiderterras.
Er komt een gevarieerd aanbod van grassen met accenten zoals verbena of grote pimpernel, die overgaan in struiken en heesters met een maximale hoogte van 1,5 meter, zoals duindoorn en brem. Daarnaast zijn er gekleurde zones met karakterplanten zoals zeekool, cipressenkruid, blauwspirea,… . In het voorjaar zorgen tulpen en sneeuwklokjes voor het kleurenpalet. De plantvakken zijn zo opgebouwd dat ze regenwater kunnen bufferen.
Van zuidelijk naar noordelijk wandelterras
Oorspronkelijk was het de bedoeling om eerst het wandelterras tussen het Zuiderterras en het Steenplein te vergroenen. Dat paste binnen de strategie die stad Antwerpen uitzette voor de Scheldekaaien: in afwachting van een volledige heraanleg van de publieke ruimte al een groene verblijfsruimte voorzien.
Recent werd echter duidelijk dat de kaaimuurstabilisatie ter hoogte van het zuidelijke wandelterras, die uitgevoerd zal worden door De Vlaamse Waterweg nv, mogelijk tot gevolg heeft dat dat wandelterras lang ontoegankelijk zal zijn voor het publiek. Dat maakt de tussentijdse omvorming van het zuidelijke wandelterras tot Kaailine niet interessant wat het kostenbewust inzetten van middelen betreft. Daarom is beslist om de Kaailine niet uit te voeren als tussentijds project op het zuidelijke wandelterras, maar ineens als definitief project op het noordelijke wandelterras, nadat de restauratie daarvan afgerond is.
De voornaamste principes van het ontwerp van de Kaailine, zoals voorzien was op het zuidelijke wandelterras en zoals hierboven vermeld, blijven overeind. Mogelijke aanpassingen die voortvloeien uit de eigenheid van het noordelijke wandelterras worden momenteel onderzocht.
De stad onderzoekt nog of ze de daken van de hangars kan openwerken, zodat vanop de Kaailine ook de kaaiweg en de zone onder de hangars, die op termijn een nieuwe invulling zal krijgen, zichtbaar worden.
Zee- en riviercruises meren voortaan aan ter hoogte van Het Steen
Het ponton van de nieuwe cruiseterminal ligt op zijn plaats aan het Steenplein. Aan het ponton, dat 350 meter lang is, kunnen zee- en riviercruises aanmeren. De werken zijn sinds midden 2021 afgerond.
Waarom dit project?
De voorbije jaren kende Antwerpen groeicijfers als bestemming voor zee- en riviercruises. In 2019 deden 887 rivier- en 33 zeecruises de stad aan, goed voor 147.372 passagiers. Die groei resulteerde in de nood aan extra capaciteit en een betere en aan strengere milieunormen aangepaste infrastructuur om de schepen en passagiers te ontvangen. De cruiseterminal onder hangar 21 aan het Zuiderterras voldeed niet meer aan de eisen inzake comfort en duurzaamheid.
De stad besliste in 2018 om de nieuwe cruiseterminal te integreren in het toekomstige toeristische onthaalcentrum in en rond Het Steen. Zo kunnen passagiers van zee- en riviercruises meteen optimaal ontvangen worden in Antwerpen. Daarvoor is de aanmeerplaats voor schepen verplaatst naar een locatie ter hoogte van Het Steen.
Wat gebeurt er?
Ten noorden van het ponton Van Dijck, het populaire toegankelijke ponton aan het Steenplein, is een uitbreiding voorzien van 350 meter met een ponton dat geschikt is voor het aanmeren van zee- en riviercruises.
Eerst is de kaaimuur gestabiliseerd, zoals dat over de volledige lengte van de Scheldekaaien gebeurt. Het nieuwe ponton bestaat uit een aantal verschillende onderdelen. Twee toegangsplatformen sluiten via twee bruggen aan op het ponton. Op het ponton zelf bevindt zich een drijvend, transparant paviljoen. Er is ook een aansluiting met het bestaande ponton, waaraan De Waterbus en het veer aanmeren.
Op dinsdag 11 januari organiseren we tussen 19 en 20 uur een digitaal infomoment over het ontwerp van de kaaivlakte tussen het Noorderterras en het Zuiderterras. Je leest er meer over in het nieuwsbericht over het infomoment.
De renovatiewerken aan Het Steen zijn afgerond en in oktober 2021 is Het Steen feestelijk geopend.
De werken aan het ponton van de nieuwe cruiseterminal zijn sinds midden 2021 afgerond.
Het schetsontwerp voor het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen het Zuiderterras en Noorderterras, is goedgekeurd. Het schetsontwerp wil de geschiedenis van de stad opnieuw zichtbaar maken, Het Steen als toeristisch onthaal verankeren in de omgeving, de kaaivlakte door middel van trappen verbinden met de wandelterrassen, het vervoer over water op deze plek bestendigen, er een centraal mobiliteitsknooppunt van maken, ruimte bieden voor kleinschalige evenementen en activiteiten, en de kaaivlakte vergroenen. Je leest hier alles over het schetsontwerp.
Het ponton van de nieuwe cruiseterminal ligt op zijn plaats aan het Steenplein. Alle onderdelen zijn begin oktober 2020 via de Schelde aangekomen in Antwerpen. Aan het nieuwe ponton, dat 350 meter lang is, kunnen zee- en riviercruises aanmeren. De komende maanden worden alle onderdelen ter plekke afgewerkt en aan elkaar gemonteerd. Als alles vlot verloopt, zijn de werken afgerond in het voorjaar van 2021. Je leest er alles over in het nieuwsbericht over het transport.
In juli 2020 ligt er een conceptschets voor het centrale deel van de Scheldekaaien, van Zuiderterras tot Noorderterras. Je leest er alles over in het nieuwsbericht over de conceptschets.
Na Driewerf Hoera!, de reeks participatiemomenten voor het grote publiek over het ontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien, organiseren de stad en AG Vespa een inspraakproject voor jeugd. Om het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen Zuiderterras en Noorderterras, leuker en aangenamer te maken voor iedereen luisteren we graag naar jullie ideeën. De bevraging loopt van 27 augustus tot en met 30 september 2019 op oor.antwerpen.be/scheldekaaien.
Daarna verwerkt de stedelijke jeugddienst alle meningen tot een inspraakdossier.
Van 3 tot en met 12 mei 2019 vindt er een reeks participatiemomenten plaats onder de noemer Driewerf Hoera! Tijdens die participatiemomenten kan iedereen mee nadenken over het ontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien, van Zuiderterras tot Noorderterras.
In november 2018 zijn de werken aan het ponton gestart.
Het Team Stedenbeleid van de Vlaamse overheid verleent een conceptsubsidie aan het centrale deel van de Scheldekaaien. Zo kan een multidisciplinair onderzoeksteam een schetsontwerp maken voor dat stukje Scheldekaaien.
In mei 2018 starten de werken aan Het Steen.
Het definitieve masterplan Scheldekaaien is klaar. Dat is een plan waarin de Scheldekaaien zijn opgedeeld in 7 deelgebieden.
Inspraak met lancering website Onze Kaaien, tafelgesprekken en het KAAiLAND-festival.
Er vindt een voortraject plaats gebaseerd op veel inspraak, overleg en studie.
De huidige waterkeringsmuur moet 90 centimeter hoger worden (2,25 meter boven de Blauwe Steen).
