Scheldekaaien

De kaaien worden weer van ons

Antwerpen is bezig met een grootschalige heraanleg van de Scheldekaaien. De Scheldekaaien zijn een strook van 6,7 kilometer van het Droogdokkeneiland in het noorden tot Blue Gate Antwerp in het zuiden. De volgende jaren veranderen ze grondig van uitzicht. Om de band tussen de stad en de Schelde te herstellen, worden de verschillende deelgebieden heraangelegd volgens het masterplan Scheldekaaien. Zo worden de kaaien weer van ons.

De werken gebeuren in fases in verschillende deelprojecten en deelgebieden, en nemen een 15-tal jaar in beslag. In 2019 opende de Belvédère in het Droogdokkenpark en de heraangelegde kaaivlakte ter hoogte van Sint-Andries en Zuid.

Waarom dit project?

Er zijn drie redenen om de Scheldekaaien te vernieuwen: de historische kaaimuur is in slechte staat en moet dringend gerenoveerd worden, de waterkering moet hoger om de stad tegen overstromingen te beschermen en delen van de kaaien liggen er verwaarloosd bij.

Het masterplan Scheldekaaien biedt een antwoord op drie doelstellingen: 

1. de stabilisatie van de kaaimuur; 
2. de verhoging van de waterkering tot 9.25m TAW (Tweede Algemene Waterpassing, dat is de referentiehoogte waartegenover hoogtemetingen in België worden uitgedrukt) conform het geactualiseerd Sigmaplan voor het Scheldebekken;
3. de heraanleg van de kaaistrook als een van de meest prominente publieke ruimten in Antwerpen.

Het masterplan structureert de Scheldekaaien aan de hand van ‘krijtlijnen’ die voor de samenhang van de kaaizone over haar hele lengte zorgen, zoals hoe omgaan met erfgoed en het maritieme verleden, of integratie van de waterkering en mobiliteit, en formuleert ontwerpprincipes die de samenhang van de kaaien met hun achterliggende wijken garanderen.

Zo worden 7 verschillende deelgebieden van elkaar onderscheiden:

• Blue Gate Antwerp
• Nieuw Zuid
• Sint-Andries en Zuid
• Schipperskwartier en Centrum
• Bonapartedok en Loodswezen
• Kattendijksluis en Rijnkaai
• Droogdokkeneiland

Wat gebeurt er?

Bij het nadenken over de toekomstige heraanleg is al in een vroeg stadium de bevolking betrokken bij de plannen. In 2010 koos de stad voor het ontwerpteam PROAP/WIT/D-RECTA/IDROESSE om een masterplan uit te werken. Dat plan kwam tot stand na een doorgedreven participatie van de Antwerpse bevolking. Het plan deelt de lange strook langs de kaaien op in zeven deelgebieden.

• Het voormalige bedrijventerrein Petroleum Zuid wordt gesaneerd en ontwikkeld tot Blue Gate Antwerp, een innovatief en toekomstgericht bedrijventerrein langs het water. Het vormt ook een groene verbinding met de Hobokense Polder.
• Nieuw Zuid wordt een nieuwe groene, duurzame wijk van aan de Schelde tot de Konijnenwei. Op de kaaivlakte komt een groene parkruimte die de verbinding maakt tussen de groene corridor van Blue Gate Antwerp en de kaaivlakte met sport- en spelruimte in het deelgebied Sint-Andries en Zuid.
• De waterkering ter hoogte van Sint-Andries en Zuid krijgt de vorm van een kronkelende dijk met een weidse leegte aan het water. Langs stadszijde komt een lange groene strook.
• Op de kaaizone tussen Sint-Pietersvliet en Sint-Jansvliet in het Schipperskwartier en Centrum komt de waterkering veel dichter bij het water dan vandaag. Daardoor ontstaat heel wat ruimte voor stadsactiviteiten waarvoor in de nauwe binnenstad te weinig plaats is.
• De kaaistrook ter hoogte van het Bonapartedok en het Loodswezen vormt een scharnierpunt tussen de centrale kaaizone en de dokken van het Eilandje. Het Bonapartedok, naast het imposante MAS, doorbreekt de continuïteit van de 100 meter brede kaaistrook. Daardoor worden Loodswezen en omgeving losgesneden van de stad en vormen ze een unieke plek op de kaaien met een bijzondere band met de rivier.
• De Rijnkaai, gelegen tussen de Kattendijksluis en de Bonapartesluis, kan met haar historische kranen aan het water bijdragen aan de ontwikkeling van het Eilandje tot nieuw havenkwartier.
• Het Droogdokkeneiland, in het noorden van Antwerpen, krijgt een bestemming als grootstedelijk park en uitwaaiplek met een schitterend zicht op de stad en de Schelde.

Wie werkt eraan mee?

AG Vespa coördineert de heraanleg van de Scheldekaaien en legt samen met de stad het openbaar domein aan. De Vlaamse waterweg nv nv is verantwoordelijk voor de kaaimuurstabilisatie en waterkering.

Het masterplan is opgemaakt door het ontwerpbureau PROAP/WIT/D-RECTA/IDROESSE in opdracht van de stad Antwerpen en De Vlaamse Waterweg nv, en kwam tot stand na doorgedreven participatie van de Antwerpse bevolking.