Voorontwerp Scheldekaaien van Steenplein tot Noorderterras goedgekeurd

Het college keurde het voorontwerp goed voor de vernieuwing van de Scheldekaaien van het Steenplein tot het Noorderterras. In dit deel zal het verleden van Antwerpen in de kijker staan, door ondergrondse restanten opnieuw beleefbaar te maken onder de historische hangars. De hangars zelf worden gerestaureerd en er komen trappen naar het wandelterras. Ook dat wordt gerestaureerd, tot een groene verblijfsruimte met zitbanken. De werken worden gefaseerd uitgevoerd. Als alles vlot verloopt, start de aannemer in het voorjaar van 2023 met de vernieuwing van de hangars en het wandelterras.

 

Het centrale deel van de Scheldekaaien is het deel tussen het paviljoen van het Zuiderterras en dat van het Noorderterras. In juli 2021 is het schetsontwerp voor dat volledige deel goedgekeurd. Nu is het voorontwerp goedgekeurd voor het noordelijke stuk van dat centrale deel: van de helling van het Zuiderterras aan het Steenplein tot het paviljoen van het Noorderterras. Het gaat dus om het Steenplein en het gedeelte met historische hangars ten noorden daarvan.

Een toekomstbeeld van de waterkering onder de hangars en een nieuwe trap als verbinding met het bovenliggende wandelterras
Een toekomstbeeld van de waterkering onder de hangars, en een trap als nieuwe verbinding met het bovenliggende wandelterras © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
links naast tekst
content

Waterkering

In het centrale deel van de Scheldekaaien wordt in totaal 813 meter nieuwe waterkering voorzien: 107 meter vaste en 706 meter mobiele. Een doorlopende verhoging van 80 centimeter boven de blauwe steen vormt de vaste waterkering. Indien nodig treedt de mobiele waterkering (tot 2,25 meter boven de blauwe steen) in werking.

De vroegere burchtmuur wordt over de hele breedte van de hangars blootgelegd tot een diepte van 2,7 meter
De vroegere burchtmuur wordt over de hele breedte van de hangars blootgelegd tot een diepte van 2,7 meter © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
rechts van tekst
content

Verleden zichtbaar gemaakt onder hangars

Op de site ter hoogte van de historische hangars ten noorden van het Steenplein is Antwerpen ontstaan. Hier lag de kern van de oude burcht met de Sint-Walburgiskerk, de Vierschaer, het Reuzenhuis en de Burchtmuur. Ongeveer een halve meter onder de kasseivlakte liggen de fundamenten van de oude stad, die doorlopen in de oudste straten van de stad zoals de Palingbrug, de Burchtgracht en de Willem Ogierplaats. De nabijheid van Het Steen en de cruiseterminal maakt dit bovendien tot een belangrijke toeristische entree van de stad. De ruimte onder de hangars zal daarom mee het onthaal van de stad vormen waar toeristen, bezoekers en inwoners kennismaken met het gelaagde verleden van Antwerpen. Onder de hangars zal de heraanleg de voormalige stadsplattegrond zichtbaar maken in de bestrating. De vroegere burchtmuur wordt over de hele breedte van de hangars blootgelegd tot een diepte van 2,7 meter. Dat geeft een spectaculair zicht op dit grootschalige bouwwerk dat rond het jaar 1000 de grens van de stad vormde.

Onder de hangars komen enkele paviljoenen voor speelruimte en info- of exporuimte
Er komen onder de hangars ook enkele paviljoenen voor speelruimte en info- of exporuimte © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
links naast tekst
content

Tussen de burchtmuur en Het Steen liggen langs de voormalige Mattestraat de contouren van de oude burcht die zichtbaar zal worden met historische restanten van onder meer de Sint-Walburgiskerk, de Vierschaer en het Reuzenhuis. Bovendien plaatst de stad langs die voormalige Mattestraat enkele paviljoenen voor speelruimte en info- of exporuimte. Dat naar analogie met de vroegere enclos, afgeschermde ruimtes die door de overslagbedrijven en douane werden gebruikt om tijdelijk goederen veilig op te slaan.

De hangars zullen zo het verleden tastbaar maken en een route bieden voor aankomende cruisepassagiers, over de Mattestraat naar een halteplaats voor toeristenbussen in het naastliggende deelgebied Bonapartedok en Loodswezen.

De contouren van de voormalige Sint-Walburgiskerk zullen verbeeld worden door een lichtelement
Een toekomstbeeld van de hangars na de heraanleg van de kaaivlakte, met de contouren van de Sint-Walburgiskerk verbeeld in een lichtelement © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
rechts van tekst
content

Meer daglicht

Om van de ruimte onder de hangars een aangename verblijfsruimte te maken, worden enkele zaken tijdens de restauratie aangepast. Zoals het vernieuwen en vergroten van de huidige lichtstraten, zodat meer licht tot in de hangars doordringt. De restanten van de burchtmuur en de Sint-Walburgiskerk krijgen daarbij extra veel daglicht. Er wordt ook nog onderzocht hoe het akoestisch comfort van de hangars kan verbeteren door de restauratie van de daken.

Het wandelterras wordt heraangelegd tot ‘Kaailine’, een aangename groene verblijfsruimte met zitplekken
Een toekomstbeeld van het wandelterras, omgevormd tot groene aangename verblijfsruimte met zitplekken © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
links naast tekst
content

Wandelterras als groene aangename verblijfsruimte

Het verhoogde wandelterras biedt een prachtig uitzicht op de Schelde. Op twee plekken komt een verbinding met de ondergelegen ruimte via een trap. Het wandelterras zelf wordt opgeknapt. De stad vernieuwt de vloer en de balustrade, en die laatste krijgt een houten leunrand. Het wandelterras vergroent tot ‘Kaailine’, een aangename verblijfsruimte met een robuust maritiem karakter en zitplekken. Er komen plantvakken met siergrassen, vaste planten en heesters. Alle soorten zijn bestand tegen een zilt klimaat en verdragen dus de wind en droogte aan de Schelde.

Een toekomstbeeld van het Steenplein na de heraanleg
Een toekomstbeeld van het Steenplein na de heraanleg © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
rechts van tekst
content

Groen, schaduwrijk Steenplein

Het Steenplein krijgt een hogere verblijfskwaliteit waarbij Het Steen, het Flandriapaviljoen, de Schelde en de waardevolle bomen opnieuw mooi zichtbaar worden. Overtollige elementen zoals de tijdelijke kiosk bij de blauwe steen worden verwijderd, net zoals de bestaande verharding. Het plein krijgt ook een groene vernieuwing. De bestaande bomen blijven zoveel mogelijk behouden en aangevuld met meer groen. Onder de bomen, midden op het plein, komt een intieme parkruimte die aansluit op het Flandriapaviljoen. Er komen twee verblijfsplekken met zitbanken en plantvakken met een mix aan vaste planten, waaronder varens en siergrassen.

Onder de hangars komen enkele paviljoenen voor speelruimte en info- of exporuimte
Een toekomstbeeld van de hangars na de heraanleg van de kaaivlakte, met in de achtergrond een paviljoen dat als speelruimte zal dienen © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel
links naast tekst
content

Ruimte voor evenementen

Doordat de waterkering dichter bij de Schelde komt, zullen de hangars en het Steenplein beter te bereiken zijn vanuit de binnenstad, en ook te gebruiken onafhankelijk van de waterstand. Een wandelroute door de hangars verbindt verschillende plekken waar ruimte is voor evenementen. Evenementen die momenteel plaatsvinden op het Steenplein kunnen in de toekomst gebruikmaken van de hangars. Een grote vlakke vloer sluit vanaf de burchtmuur aan op Het Steen en loopt door naar de Suikerrui.

Participatiemomenten

Om het ontwerp van het volledige centrale deel van de Scheldekaaien vorm te geven, vond in 2019 gedurende tien dagen een reeks participatiemomenten plaats. In de aanloop naar het voorontwerp is in januari 2022 een infomoment georganiseerd waarbij reacties op het schetsontwerp welkom waren. Een uitgebreide online bevraging leverde een reactie op van 395 geïnteresseerden. Daaruit bleek onder andere de vraag om de hangars in te zetten voor markten, evenementen, sport, spel,… en om de geschiedenis van de plek terug te zien en te beleven in het openbaar domein. Ook de duidelijke wens naar vergroening kwam vaak aan bod.

Timing en ontwerpteam

Het definitieve ontwerp van het noordelijk stuk van het centraal deel van de Scheldekaaien wordt verwacht tegen de zomer van 2023 en omvat voornamelijk de technische uitwerking van het ontwerp. De aanleg gebeurt in fases. Als alles vlot verloopt, start de restauratie van de hangars en het wandelterras alvast in het voorjaar van 2023. Aansluitend starten midden 2024 de werken aan de waterkering en de heraanleg van de kaaivlakte. Het ontwerp van de kaaivlakte van het centraal deel is van Palmbout Urban Landscapes en Tractebel.

Masterplan Scheldekaaien

Om de band tussen de stad en de Schelde te herstellen, is stad Antwerpen bezig met een grootschalige heraanleg van de Scheldekaaien. Het gaat om een strook van bijna 7 kilometer, van het Droogdokkeneiland in het noorden tot Blue Gate Antwerp in het zuiden. Ze zijn grondig van uitzicht aan het veranderen. De zeven verschillende deelgebieden worden heraangelegd volgens het masterplan Scheldekaaien, dat is opgemaakt in opdracht van stad Antwerpen, AG Vespa en De Vlaamse Waterweg nv. De Vlaamse Waterweg nv neemt de stabilisatie van de kaaimuur en de aanleg van een verhoogde waterkering voor zijn rekening. Stad Antwerpen en AG Vespa zijn verantwoordelijk voor de heraanleg van het openbaar domein. De werken gebeuren in fases en nemen in totaal een 15-tal jaar in beslag. In 2019 openden de Belvédère in het Droogdokkenpark en de heraangelegde kaaivlakte ter hoogte van Sint-Andries en Zuid. Momenteel wordt gewerkt aan de voorbereiding, het ontwerp en de realisatie van de volgende deelzones: omgeving Loodswezen, centraal deel tussen Steenplein en Noorderterras, tweede fase voor Sint-Andries en Zuid, en Nieuw Zuid.

Een toekomstbeeld van de waterkering aan het Steenplein, dat ook volledig heraangelegd wordt tot een groen plein
Een toekomstbeeld van de waterkering ter hoogte van het Steenplein, dat na de heraanleg veel groener zal zijn © Palmbout Urban Landscapes – Tractebel

Gerelateerd

Centraal deel Scheldekaaien
Nieuws

Bevraging centraal deel Scheldekaaien

publieke ruimte

Op 11 januari 2022 organiseerden we een infomoment over het ontwerp voor het centraal deel van de Scheldekaaien. Herbekijk het webinar en vul de bevraging in.

Bevraging centraal deel Scheldekaaien
Het schetsontwerp van het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen het Zuiderterras en Noorderterras
Nieuws

Schetsontwerp centraal deel Scheldekaaien goedgekeurd

In het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen Zuiderterras en Noorderterras, wil de stad onder meer haar geschiedenis opnieuw zichtbaar maken, de kaaivlakte vergroenen en door middel van trappen verbinden met de wandelterrassen en ruimte bieden voor kleinschalige evenementen en activiteiten…

Schetsontwerp centraal deel Scheldekaaien goedgekeurd
Luchtfoto van het centraal deel van de Scheldekaaien
Nieuws

Ontwerp centraal deel Scheldekaaien krijgt vorm

Er is een conceptschets van het centrale deel van de Scheldekaaien, tussen Zuiderterras en Noorderterras, en een haalbaarheidsstudie van een verdiepte kaaiweg.

Ontwerp centraal deel Scheldekaaien krijgt vorm