Een nieuw leven voor modernistisch erfgoed waar je kan wonen in het groen
De Arenawijk in Deurne-Zuid is een bijzonder stuk stad. Je vindt er onder meer het uitzonderlijke patrimonium van de modernistische Antwerpse architect Renaat Braem. Hij heeft in de jaren 60 enkele sociale woonblokken en de Arenahal ontworpen. Tussen de gebouwen ligt veel open groene ruimte. De Arenawijk heeft ook een mooie band met het verleden: de wijk bevindt zich op de historische site van het Fort van Deurne. Renaat Braem hield ook daar rekening mee: hij plaatste z’n gebouwen op de omtrek van het voormalige fort, en hield zo ook rekening met bestaande bomen.
Waarom dit project?
Eind 2016 gingen de stad en sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven Antwerpen in overleg. Het modernistische patrimonium van de Arenawijk was aan renovatie toe. Er was dringend nood aan een integrale ontwikkelingsvisie voor de sociale woningen van architect Renaat Braem.
Uit een behoefteanalyse van de omgeving kwam ook de nood naar boven aan andere openbare voorzieningen zoals onderwijs en sportinfrastructuur.
De stad en Woonhaven begonnen daarom, in samenwerking met de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW), aan het project. Ze schreven (samen met veel andere stedelijke diensten en de Stadsbouwmeester) een nota met daarin de ambities en verwachtingen voor de nieuwe Arenawijk: een groene, autoluwe wijk, vlotte en comfortabele doorgangen voor fietsers en voetgangers en een duidelijke aansluiting op de omliggende publieke ruimte. Op basis van die ambitienota loopt nu de zoektocht naar een ontwerpteam. Als alles vlot verloopt, is er tegen eind 2020 een ontwerpteam gekozen om een plan te maken voor de herontwikkeling van de Arenawijk. Dat plan moet duidelijk maken wat waar komt en legt dus de grote lijnen van de herontwikkeling vast. Daarna wordt een gedetailleerd ontwerp gemaakt voor zowel de zuidrand als de noordrand en de publieke ruimte.
Wat gebeurt er?
De herontwikkeling van de Arenawijk bestaat uit drie delen:
- de renovatie van de gebouwen in de zuidrand
- de sloop van de gebouwen in de noordrand en de nieuwbouw van sociale woningen en openbare voorzieningen zoals een sporthal en een basisschool
- de herinrichting van de volledige publieke ruimte (paden, doorsteken, groen, speelelementen, …)
De zuidrand
De gebouwen van Renaat Braem in deze zone blijven behouden. Ze worden gerestaureerd en grondig gerenoveerd. De sociale woningen in deze zone worden herbestemd tot private woningen. Als compensatie komen er in de noordrand bijkomende sociale woningen. Tussen de gebouwen is een open ruimte die momenteel ingericht is als hondenweide. Kwalitatieve groene ruimte blijft zo veel mogelijk behouden.
Voor de zuidrand stellen we een team van deskundigen samen voor een uitgebreide haalbaarheidsstudie. Die studie omvat technische en structurele onderzoeken (opmetingen, stalen nemen, metingen naar luchtdichtheid, …) en ontwerpend onderzoek. De haalbaarheidsstudie start midden 2020 en zal een zestal maanden duren.
De noordrand
De gebouwen in deze zone worden afgebroken. Ze kunnen zelfs met een grondige renovatie niet voldoen aan de hedendaagse eisen voor sociale woningen. Bovendien hebben ze een zeer beperkte erfgoedwaarde. Daarom werd in 2018 besloten om ze af te breken en te vervangen door kwalitatieve nieuwbouw. Het gaat om 148 sociale appartementen en garageboxen, het zwembad en de noodinrichting voor de school aan de zijde van de Herentalsebaan.
Op dit moment zijn er in de Arenawijk in totaal 467 sociale woningen, waarvan 289 ontworpen zijn door Renaat Braem. Aangezien de sociale woningen in de zuidrand private woningen worden, komen er bijkomende sociale woningen in de noordrand, zodat het aantal van 289 behouden blijft.
Naast de nieuwe sociale woningen komen er in deze zone ook al zeker een sporthal en een basisschool.
Er zijn ook nog 181 sociale woningen van Woonhaven in de vrijstaande torentjes in de Arenawijk. Die blijven voorlopig behouden zoals ze zijn. Op langere termijn zal ook daarvoor een concreet renovatie- of nieuwbouwproject worden opgestart. Het ontwerpteam moet voor de vrijstaande torentjes dan ook een langetermijnvisie maken.
Mobiliteit
We willen van de Arenawijk een wijk maken waar alle verschillende vervoersnetwerken en modaliteiten op elkaar aansluiten. Zo is voor elke verplaatsing het juiste vervoersmiddel beschikbaar.
Voetpaden leiden naar de lokaal aanwezige voorzieningen zoals openbaar vervoer, dienstencentra, scholen, sportvoorzieningen en de lokale winkelkern van de Herentalsebaan. Bestaande voetgangersdoorsteken worden behouden en indien mogelijk versterkt om de verbindingen met de omliggende buurt te optimaliseren. De Arenaweide is een belangrijke speelzone voor kinderen en jongeren en moet voor hen dus goed bereikbaar zijn.
Er komen vlotte fietsverbindingen langs en door het gebied. Verder komen er kwalitatieve fietsenstallingen en een Velo-station. Mogelijke conflicten met voetgangers en spelende kinderen worden zo duidelijk mogelijk in beeld gebracht en de gewenste snelheid van fietsers wordt door middel van aangepaste infrastructuur afgedwongen.
Het gebied wordt zo veel mogelijk autoluw doordat het parkeren aan de rand van het gebied komt te liggen, en door inpandig parkeren voor nieuwe woningen.
Groen
De Arenawijk is een groene schakel tussen het Rivierenhof, het Te Boelaerpark en het Boekenbergpark. De open ruimte in de wijk wordt zo veel mogelijk omgevormd tot parkomgeving. Er komen speelaanleidingen voor alle leeftijden en een hondenloopzone. De bewoners van de appartementen hebben zo het park als tuin.
Communicatie en participatie
Begin 2021, wanneer een ontwerpteam is gekozen, brengen de stad en Woonhaven Antwerpen de buurtbewoners op de hoogte en nodigen hen uit voor een infomoment dat begin 2021 zal plaatsvinden. Samen met het district Deurne wordt dan een participatietraject opgestart.
Fasering
Eind april 2020 is de zoektocht naar een multidisciplinair ontwerpteam met expertise op het vlak van architectuur, stedenbouw, landschap, erfgoed en mobiliteit gestart. Geïnteresseerde ontwerpteams konden tot midden juni 2020 een aanvraag tot deelneming indienen. Uit 14 kandidaten zijn 3 ontwerpteams geselecteerd om deel te nemen aan de laatste fase van de wedstrijd: BULK architecten, HUB en Metapolis. Als alles vlot verloopt, zal begin 2021 uit die drie een ontwerpteam gekozen zijn dat een plan kan uitwerken voor de herontwikkeling van de Arenawijk.
De herontwikkeling zelf zal in fases verlopen en de verhuisbewegingen van Woonhaven volgen.
Wie werkt eraan mee?
AG Vespa coördineert de ontwikkeling van de Arenawijk, samen met sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven Antwerpen en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) als subsidiërende overheid.
