Rubenshuis

Tijdlijn
2027
Heropening Rubenshuis

In 2027 gaan de deuren van de kunstenaarswoning opnieuw open en viert het Rubenshuis de 450ste verjaardag van Rubens.

Voorjaar 2024
Opening onthaalgebouw

In april 2024 opent de nieuwbouw op Hopland. Tot 2027 ontdekt het publiek daar enkele meesterwerken uit de collectie.

Januari 2023
Restauratie kunstenaarswoning

Op 9 januari 2023 sluit het museum tijdelijk de deuren zodat de restauratiewerken aan de kunstenaarswoning kunnen starten.

Najaar 2022
Tuin

De middenpartij van de tuin wordt opnieuw aangelegd.

Voorjaar 2022
Nieuwbouw

Op Hopland start de bouw van het nieuwe onthaalgebouw.

7 mei 2020
Europese Erfgoedprijs

Met de Europa Nostra Awards 2020 wint het Rubenshuis één van de meest gerenommeerde erfgoedprijzen ter wereld voor de restauratie van de portiek en het tuinpaviljoen. Het Rubenshuis is samen met 21 erfgoedinstellingen laureaat en heeft in de categorie Instandhouding [conservatie] gewonnen. De jury prijst niet alleen de restauratie van de enige overblijvende architecturale elementen van Rubens, maar ook het ontwerp en de plaatsing van de glazen luifel.

Maart 2019
Einde restauratie portiek en tuinpaviljoen

De eyecatchers van het Rubenshuis, de portiek en het tuinpaviljoen, zijn terug zichtbaar voor het grote publiek. Na anderhalf jaar is de restauratie voltooid.

September 2017
Start restauratie portiek en paviljoen

Op 18 september starten de restauratiewerken aan de twee originele overblijfselen uit de woning van Rubens, namelijk de portiek en tuinpaviljoen. 

Over
info left

Waarom dit project?

De portiek en het tuinpaviljoen zijn de enige twee originele overblijfselen uit de woning van Rubens en vormen bovendien zeldzame sporen van de meester als architect. Deze 400 jaar oude elementen zijn opnieuw in ere hersteld. 

De kunstenaarswoning is aan restauratie toe. De klimatisatie en toegankelijkheid van het gebouw moet ook verbeterd worden.

Het Rubenshuis ontvangt de laatste jaren ongeveer 200.000 bezoekers per jaar uit meer dan 30 landen. Ook het Rubenianum, dat de meest uitgebreide documentatie en bibliotheek over vroegmoderne Vlaamse kunst ter wereld bevat, kent een groeiende interesse bij onderzoekers en is haar faciliteiten zichtbaar ontgroeid. Een nieuw onthaalgebouw verhelpt deze tekortkomingen.

Wat gebeurt er?

Portiek en tuinpaviljoen

Tussen september 2017 tot maart 2019 vonden restauratiewerken aan de tuinportiek en het tuinpaviljoen in het Rubenshuis plaats. Dankzij een combinatie van conserverende en beschermende maatregelen schitteren portiek en tuinpaviljoen opnieuw en komen de gebeeldhouwde details na een minutieuze behandeling tot hun recht. Een glazen vlinderluifel beschermt de portiek en voorkomt steenerosie en vervuiling. De bezoekers betreden de woning van Rubens opnieuw zoals hij die bedacht heeft: met een spectaculair zicht op de portiek en het tuinpaviljoen.

  • Na de ontmanteling van de tijdelijke dakconstructie en het verwijderen van de bronzen vazen en de beelden Mercurius en Minerva starten de reiningswerken. Een ploeg van 4 gespecialiseerde steenrestaurateurs neemt de gebeeldhouwde delen minutieus onder handen. Ze behandelen steenschilfer na steenschilfer, een proces van een jaar.
  • Het tuinpaviljoen wordt opnieuw een harmonieus geheel van licht pleisterwerk en zandsteen en donkerder hardsteen. De portiek met de verscheidenheid aan steensoorten krijgt zijn grandeur terug.
  • De laatste fase is het plaatsen van de glazen constructie, die de portiek beschermt tegen neerslag en vormverlies en vervuiling voorkomt. De constructie van 30 ton bestaat uit een luifel van drievoudig gelaagde glasplaten van 6cm dik die worden geklemd in roestvrije stalen profielen, over de volledige lengte verzwaard met lood en verankerd in kolommen. De bronzen beelden en vazen staan op deze overkapping.
In anderhalf jaar tijd werd de portiek en het tuinpaviljoen gerestaureerd. Het zijn twee originele overblijfselen uit de woning van Rubens.

Onthaalgebouw

Er komt een nieuw onthaalgebouw aan Hopland 13. De ruimte bevindt zich achter de huidige tuinmuur langs Hopland, tussen twee hogere gebouwen in.
Hopland 13 wordt een heel toegankelijk onthaalgebouw, voorzien van alle nodige bezoekersfaciliteiten. Het herbergt een multimediaal belevingscentrum rond Rubens en de plek waar hij woonde en werkte, een museumcafé, de publieke leeszaal, de bibliotheek en heel wat backoffice functies.

De nieuwbouw aan Hopland 13 biedt ademruimte aan de hele site en zorgt ook voor een nieuwe routing. 

  1. Het bezoek start op de Wapper, die heraangelegd zal worden. Daar verdwijnt het tijdelijke paviljoen en krijgt de bezoeker opnieuw een onbelemmerd zicht op de voorgevel van het Rubenshuis.
  2. Dan gaat het richting nieuwbouw. Daar is er tijd en ruimte om de 21ste eeuw achter zich te laten en steeds dieper tot de werk- en leefwereld van Rubens door te dringen. In het belevingscentrum wordt de bezoeker ondergedompeld in het bruisende universum waarin Rubens leeft en werkt.
  3. Daarna wordt Hopland 13 verlaten via de tuin om links de ateliervleugel binnen te gaan op zoek naar de kunstenaar – in de drukke bedrijvigheid van het groot atelier en het leerlingenatelier in de Italiaanse vleugel – en de privésfeer van Rubens in de Vlaamse vleugel.
  4. Nadien staat de bezoeker oog in oog met de adembenemende portiek en het tuinpaviljoen. Hierna gaat men via de tuin terug richting onthaal.
toekomstbeeld van nieuwbouw met 6 bouwlagen en veel raampartijen.
Nieuwbouw op Hopland 13 © ontwerp door Robbrecht en Daem architecten, afbeelding door G2 Architectural Graphics

Rubenstuin

Het museum krijgt er een nieuwe museumzaal zonder plafond bij. Het wordt een besloten hof met een loofgang en twee arcades. De nieuwe baroktuin toont 365 dagen per jaar verschillende kleurschakeringen en schittert in elk seizoen. Er komen 8835 planten: 39 bomen, 4170 vaste planten, 612 klimplanten, 3150 bloembollen en stinzenplanten, 346 heesters, 438 haagplanten; 30 orangerieplanten en 50 waterplanten.

Het tuinontwerp verbindt de kunstenaarswoning met het nieuwe onthaalgebouw en faciliteert zo de gewijzigde routing. De huidige tuin, die aangelegd is in 1993, wordt zoveel mogelijk gerecupereerd. De taxushagen en de vaste planten uit de parterre worden verplaatst naar de begraafplaats Schoonselhof.

Toekomstbeeld Rubenstuin waarin 8835 planten komen.
Toekomstbeeld museumtuin @Ars Horti

Kunstenaarswoning

Ook in de kunstenaarswoning zelf zijn onvermijdelijk ingrepen nodig om de druk tegen te gaan en het museum te bewaren voor toekomstige generaties. Fundamentele wijzigingen zijn niet altijd mogelijk omwille van het historische karakter, maar slimme ingrepen kunnen veel pijnpunten wegnemen.

Er wordt méér ruimte gecreëerd voor bezoekers en internationale tentoonstellingen. Bovendien komt er een optimale klimaatbeheersing die aan de hoogste standaarden voldoet. Een volledige interieurrestauratie versterkt de beleving en een ingebouwde lift maakt het museum grotendeels toegankelijk voor iedereen. 

Toekomstvisie

De toekomstvisie is van toepassing op de volledige site van het Rubenshuis: de kunstenaarswoning, de tuin en het aanpalende Kolveniershof. Het verbetert de infrastructuur en geeft aan de site de levendige en inspirerende samenhang van de 17de eeuw terug. Niet meer de gebouwen of de functies staan centraal, maar Rubens zelf. Deze toekomstvisie verbindt ook het Rubenshuis en Rubenianum fysiek en inhoudelijk met elkaar; de instellingen worden één organisatie. Dankzij het samenspel tussen de nieuwbouw, de nieuwe routing, de nieuw aangelegde tuin en de aangepaste kunstenaarswoning is het Rubenshuis in 2024 helemaal klaar voor de toekomst.

Architect Paul Robbrecht licht het masterplan Rubenshuis toe.

Wie werkt eraan mee?

  • Concept masterplan & ontwerp Hopland 13: Robbrecht en Daem architecten i.s.m. Callebaut Architecten (restauratiearchitectuur), Bureau d’Etudes Greisch (stabililiteit), hp engineers (technieken), Daidalos-Peutz (akoestiek) en Björn Schmelzer (kunstinterventie)
  • Beheerplannen Rubenshuis, Rubenstuin en Kolveniershof: Robbrecht en Daem architecten i.s.m. Callebaut Architecten, Ars Horti Landscape Architects, Ruben Williaert restauratie & archeologie.
  • Dialoog & onderzoek: Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaams Bouwmeester, Stadsbouwmeester, Monumentenzorg & Archeologie Stad Antwerpen, Stadsontwikkeling Stad Antwerpen, Ondernemen en Stadsmarketing Stad Antwerpen.
  • Projectopvolging & uitvoering: AG Vespa Antwerpen.
  • Ontwerp & uitvoering tuin: Ars Horti Landscape Architects.
  • Onderzoek ingrepen kunstenaarswoning: Maat_werk architecten BV i.s.m. KIK/IRPA Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Physitec, RCR studiebureau, Stabitec, EVA-International.
  • Restauratie daken kunstenaarswoning: Maat_werk architecten BV & Monument Vandekerckhove.
  • Routing: Studio Dott & Robbrecht en Daem architecten.
  • Subsidiërende overheden: Stad Antwerpen & Vlaamse Gemeenschap via de hefboomsubsidie van Toerisme Vlaanderen.

Geschiedenis

In 1610 koopt Rubens een huis met grond aan de Wapper in Antwerpen. Hij schetst zelf de plannen voor een uitbreiding die aan alle  wensen voldoet van de artiest, zakenman, familieman en kunstverzamelaar die hij is. Het oorspronkelijke woonhuis in traditionele bak- en kalkzandsteenstijl  breidt hij uit met een halfrond overkoepeld beeldenmuseum en een schildersatelier in de stijl van een Italiaans palazzo. Een indrukwekkende portiek verbindt het bestaande woonhuis met het nieuwe atelier en biedt een mooie doorkijk naar de tuin met gloednieuw tuinpaviljoen. Vermoedelijk bleef de woning van Rubens onaangeroerd tot midden achttiende eeuw. Daarna werd het pand grondig verbouwd. De stad Antwerpen kan het pand aankopen in 1937 en laat het restaureren en reconstrueren. In 1946 opent het Rubenshuis als museum. Van Rubens’ ontwerp zijn twee originele onderdelen bewaard gebleven: de portiek, die de imposante doorgang naar de tuin vormt, en het tuinpaviljoen, de eyecatcher achter in de tuin.

Wapper 9-11, 2000 Antwerpen

Tags
info right
info-right-fields
Rol AG Vespa
Adres
Wapper 9-11
2000 Antwerpen
Status
In realisatie

Gerelateerd

Gerenoveerde ruimte MoMu met zwarte muren en veel ramen.
Project

ModeMuseum

Publieke gebouwen

Het ModeMuseum in hartje Antwerpen wordt gerenoveerd en uitgebreid. Zo kan onder andere de vaste collectie er worden gepresenteerd.

Wandelaars op de Rijnkaai met op de achtergrond het Red Star Line Museum
Project

Red Star Line Museum

Publieke gebouwen

De bestaande gebouwen van rederij Red Star Line zijn gerestaureerd en heringevuld als het Red Star Line Museum. 

Het Museum Aan de Stroom (MAS) aan het Bonapartedok op het Eilandje
Project

MAS - Museum Aan de Stroom

Publieke gebouwen

In opdracht van de stad bouwden we het MAS, het Museum Aan de Stroom. Neutelings Riedijk Architects tekende het ontwerp van dit landmark in de stad.