Het portiek en tuinpaviljoen van het Rubenshuis schitteren opnieuw dankzij een combinatie van conserverende en beschermende maatregelen. De gebeeldhouwde details komen na een minutieuze behandeling terug tot hun recht. Een glazen vlinderluifel beschermt de portiek en voorkomt steenerosie en vervuiling. De bezoekers betreden de woning van Rubens opnieuw zoals hij die bedacht heeft: met een spectaculair zicht op de portiek en het tuinpaviljoen. Beide elementen zijn ontworpen door Rubens zelf en zijn zeldzame sporen van de meester als architect.
Voorbereiding
Sinds september 2017 staan de portiek en tuinpaviljoen van het Rubenshuis in de stellingen voor de conservatie-restauratie. Daar is heel wat onderzoek aan vooraf gegaan. Specialisten bestuderen sinds de jaren 1990 beide architecturale elementen. De impact van weersomstandigheden op de bewaringstoestand is snel duidelijk en een aantal maatregelen, zoals een tijdelijke houten dakconstructie boven de portiek, dringen zich op. De toestand van de portiek wordt vanaf dat moment nauwgezet bestudeerd en opgevolgd.
In 2012 verenigen verschillende experten uit de erfgoedsector zich in een begeleidingscommissie om pistes voor de restauratie te onderzoeken. Na afronding van onderzoeken en proefrestauraties opteren de experten voor een combinatie van conserverende en beschermende maatregelen. Doelstelling is conservatie en restauratie met maximaal behoud van materiaal en versterking van de leesbaarheid. Ontbrekende delen van beeldhouwwerken worden niet aangevuld. Structurele verbeteringen worden enkel toegepast waar het strikt noodzakelijk is voor het behoud. De leesbaarheid van portiek en paviljoen is ondanks vormverlies en slijtage voldoende groot gebleven.
Uitvoering
De Vlaamse Gemeenschap keurt het dossier goed en op 18 september 2017 vat de eigenlijke restauratie aan. Na de ontmanteling van de tijdelijke dakconstructie en het verwijderen van de bronzen vazen en de beelden Mercurius en Minerva starten de reinigingswerken. Een ploeg van 4 gespecialiseerde steenrestaurateurs neemt de gebeeldhouwde delen minutieus onder handen. Ze behandelen steenschilfer na steenschilfer; een proces van een jaar. Het tuinpaviljoen wordt opnieuw een harmonieus geheel van licht pleisterwerk en zandsteen en donkerder hardsteen. De portiek met de verscheidenheid aan steensoorten krijgt zijn grandeur terug. De laatste fase is het plaatsen van de glazen constructie, die de portiek beschermt tegen neerslag en vormverlies en vervuiling voorkomt. Een metershoge kraan tilt van op de Wapper de verschillende onderdelen van de constructie één voor één over de gevel van het museum. Dat levert spectaculaire beelden op. De overkapping zelf is op de binnenkoer van het museum in mekaar gezet. De constructie van 30 ton bestaat uit een luifel van drievoudig gelaagde glasplaten van 6 cm dik die worden geklemd in roestvrije stalen profielen, over de volledige lengte verzwaard met lood en verankerd in de kolommen. De bronzen beelden en vazen staan op deze overkapping.
