De glas-in-loodramen van De Brabantse Olijfberg zijn in ere hersteld

“De voorgevel van de kerk werd in 2014-2015 al onder handen genomen en in 2016-2017 ondergingen de daken en de zijgevels een metamorfose. In deze laatste etappe werden de gevels en de glasramen van het koor gerestaureerd." vertelt Architecte Eva Stoppie. 

Architect Eva Stoppie
Architect Eva Stoppie van MAAT_WERK Architecten toont de gerestaureerde gevel.
links naast tekst
content

Glasrestaurateur Monica: “De glasramen werden een jaar geleden al uitgehaald en naar onze werkplaats gebracht. Daar hebben we met negen collega’s minutieus gedocumenteerd, gereinigd, verlijmd en bijgeschilderd, lood vernieuwd of hersteld, en opnieuw gedocumenteerd. De glas-in-loodramen weer terug op hun plek in het koor installeren, gebeurt op een week tijd.”

Architecte Eva: “Tijdens al dat detailwerk in het atelier, voorzagen wij alvast nieuwe voorzetgbeglazing in de raamopeningen. Op die manier kunnen we de glas-in-loodramen aan de binnenkant terugplaatsen en beschermen we deze waardevolle ramen tegen vandalisme en noodweer. Tegelijk zorgen we zo voor een soort van dubbele beglazing. En dat geeft een heel verschil want de glasramen waren absoluut niet meer water- en winddicht.”

Geduldig werk in een atelier

Glasrestaurateur Monica: “De toestand van de glas-in-loodramen was in zo’n slechte staat dat ze moesten worden verwijderd en naar onze werkplaats vervoerd. Enkel noodherstellingen kunnen ter plaatste gebeuren, maar een totaalrestauratie zoals deze, gebeurt beter in een atelier.”

In 2014 werden deze glasramen enorm beschadigd door een hagelstorm. Er werden toen enkele hoogstnoodzakelijke herstellingen uitgevoerd om de waterdichtheid te garanderen en heel wat scherven verzameld en bijgehouden. Daarmee gingen we aan de slag. Want we wilden de authentieke glasramen echt in ere herstellen met zo weinig mogelijk nieuwe stukken glas.”

glasrestaurateur Monica Gansbeke van Monument Vandekerckhove
glasrestaurateur Monica Gansbeke van Monument Vandekerckhove licht de restauratie van het glas-in-lood toe.
rechts van tekst
content

Documenteren, reinigen, schilderen, lijmen en opnieuw documenteren

Glasrestaurateur Monica legt uit hoe zo’n restauratie in z’n werk gaat.

Allereerst maakten we wrijftekeningen van alle glasramen. We legden bruin papier of kraftpapier op het raam en maakten met wascokrijt exacte afdrukken van het raam. Hierop puzzelden we achteraf alle stukjes weer exact in elkaar zoals ze oorspronkelijk lagen.

We ontdeden de stukken glas, waar nodig van hun lood en reinigden alles grondig. In dit geval moesten we ook nauwkeurig alle siliconen van de noodherstelling verwijderen.

We verlijmden nieuwe of gerestaureerde stukjes glas weer in het lood. Soms verlijmen we deze stukken in het bestaande loodnet. Soms zijn we genoodzaakt om nieuw lood te gebruiken. Dit verlijmen gebeurt kaliber per kaliber.  Meerdere kalibers samen vormen samen één glaspaneel en meerdere panelen vormen samen één glasraam.

We schilderden bij waar nodig. Dat doen we steeds volgens de oorspronkelijke methode van gebrandschilderde beglazing: we brengen de verf aan en bakken het glas in de oven.

We vulden het loodnet verder op met mastiek. Loodprofielen zijn H-profielen waarin het glas niet helemaal vast zit. Door deze op te vullen met mastiek of stopverf (een mengsel van krijt en lijnolie) zorgen we ervoor dat het glas niet rammelt in het loodprofiel én het maakt de glasramen waterdicht.

Ten slotte hebben we alles opnieuw gedocumenteerd. We houden bij wat de schade was, wat de vervuilingstoestand, welke herstellingen we uitvoerden en wat we toevoegden. En dat doen we zowel op een loodschema als met foto’s van voor én na de restauratie. Op de glasramen zelf duiden we met heel kleine monogrammen aan waar er nieuwe stukjes toegevoegd werden.”  

Terugplaatsen van glas-in-loodramen bij de Brabantse Olijfberg
Na restauratie in het atelier wordt het glas-in-lood teruggeplaatst.
links naast tekst
content

Minutieus terugplaatsen

Na dat minutieus werk van maanden werden de glasramen op een week tijd teruggeplaatst door ervaren monteurs.

“Dat gebeurt droog”, legt Monica uit. “Dat wil zeggen dat de glasramen niet ingevoegd zitten, maar enkel geklemd tussen twee latten. Hierdoor zweven ze aan de zijkanten en blijven de glas-in-loodramen onderhevig aan de zwaartekracht. Opdat ze niet door hun eigen gewicht zouden zakken, worden ze daarom verstevigd in koperen kaders en koperen windroeden (ronde staven). Rondom plaatsen we loodslabben zodat het licht enkel door de glasramen naar binnen straalt en niet langs de kleine spleten rondom de ramen.”

Helemaal in ere hersteld

Architecte Eva: “Net zoals Monica vertelt over de manier van werken bij de restauratie van de glasramen is deze hele gevel-en dakrenovatie altijd uitgegaan van de idee om zoveel mogelijk van het bestaande materiaal te behouden en in ere te herstellen. De gevelrestauratie is nu helemaal afgerond en de stellingen mogen, na al die jaren, weer weg”, besluit Eva.

gerestaureerde glas-in-loodramen van de Brabantse Olijfberg

Gerelateerd

Restauratie Brabantse Olijfberg
Nieuws

Protestantse kerk De Brabantse Olijfberg krijgt steenprotheses

erfgoed

De restauratie van het koor van de Protestantse Kerk de Brabantse Olijfberg (1615) in Antwerpen is volop aan de gang. En dat is een huzarenstuk waarbij maximaal gestreefd wordt naar het behoud van het oorspronkelijke materiaal.

©Kioni Papadopoulos
Project

Brabantse Olijfberg

Publieke gebouwen

We renoveren de buitenzijde van de protestantse kerk Brabantse Olijfberg gelegen middenin de Antwerpse studentenbuurt.