Protestantse kerk De Brabantse Olijfberg krijgt steenprotheses

Het koor van de Protestantse Kerk de Brabantse Olijfberg (1615) in Antwerpen wordt gerestaureerd. En dat is een huzarenstuk waarbij architecte Eva Stoppie van MAAT_WERK Architecten maximaal streeft naar het behoud van het oorspronkelijke materiaal. "Enkel zwaar beschadigde stenen worden vervangen, de rest proberen we te hergebruiken. Indien nodig worden deze bijgezaagd of er worden protheses geplaatst."

De kers op de taart van een jarenlange restauratie

De voorgevel van de kerk werd in 2014-2015 al onder handen genomen en in 2016-2017 ondergingen de daken en de zijgevels een metamorfose. In deze laatste fase worden de gevels en de glas-in-loodramen van het koor gerestaureerd. En dat gebeurt anders dan bij een klassieke restauratie. "We proberen zo weinig mogelijk nieuwe materialen te gebruiken", vertelt architecte Eva Stoppie.  "De Balegemse steen waaruit deze kerk werd opgetrokken, is heel schaars en duur geworden. Bovendien is deze kerk net zo prachtig omdat ze niet nieuw is."

Het kleurschema toont aan hoe de stenen gerestaureerd worden
Het schema toont aan hoe de stenen gerestaureerd worden.
rechts van tekst
content
Een atypische aanpak

"De technieken die we bij deze restauratie toepassen zijn eerder atypisch", gaat Eva verder. "We gaan voortdurend op zoek naar een evenwicht tussen een duurzame restauratie die jaren meegaat, maar met een zo groot mogelijk behoud van de oorspronkelijke, verweerde natuursteen. Op dit moment worden de glas-in-loodramen minutieus gerestaureerd in een atelier. Hier ter plaatse wordt de buitengevel van het koor mild gereinigd met een heel fijn granulaat in combinatie met water. Dit doen we bewust om zoveel mogelijk van het originele materiaal te bewaren. De zwarte vervuiling gaat eraf, maar de kleurschakering die zo typisch is voor de steen, het patina, blijft. Het moet niet te clean worden", stelt Eva, "het blijft een oud gebouw." Vervolgens bekijkt de architecte elke steen tot in detail om te bepalen welke hergebruikt en welke  onherroepelijk vervangen moeten worden. "De aannemer gaat met een beitel en een hamer rond om steen per steen alle losse stukken voorzichtig te verwijderen.  Vervolgens bekijk ik in welke staat de stenen zich bevinden. Dat resulteert in een kleurrijk schema waarop elke steen een andere kleurcode krijgt naargelang zijn restauratienoden."

Steenprotheses bij de restauratie van de protestantse kerk
De originele stenen zijn aangevuld met steenprotheses.
links naast tekst
content
Steenprotheses

"Wanneer het kan, behouden we de oorspronkelijke steen.    Soms volstaat het bijvoorbeeld om een steen te demonteren, bij te zagen en correct terug te plaatsen, in de juiste lijn. Of we maken gebruik van steenprotheses. In dat geval behouden we het grootste stuk van de originele steen, maar vullen we deze aan met een nieuw stuk dat we aan de originele steen verlijmen. Deze stukken worden ter plaatste op maat gekapt. Enkel die stenen die echt te erg beschadigd zijn, worden integraal vervangen. We behouden altijd het oorspronkelijke profiel. Dat wil zeggen dat we niet bijschaven totdat onze nieuwe stukken of stenen mooi gelijk komen met de lijn tot waar de stenen intussen zijn afgesleten. Hierdoor steken de nieuwe stenen er een stuk uit en zie je heel goed tot waar de andere stenen oorspronkelijk ook kwamen."

Ondertussen gaan de diensten gaan gewoon door

Tijdens de restauratie kunnen de diensten gewoon blijven doorgaan. De raamopeningen van het koor werden minutieus dicht gemaakt om het kerkinterieur te beschermen tegen neerslag en stof, nu de glas-in-loodramen tijdelijk werden verwijderd voor restauratie.  Tussen het koor en het schip van de kerk werd een scheidingswand geplaatst om de rest van de ruimte stofvrij te houden. "De banken hebben rugleuningen die omkeerbaar zijn. Tijdens de werken keert het publiek zich dus gewoon om naar de achterkant van de kerk. Daar voorzagen we een tijdelijk altaar zodat de vieringen gewoon kunnen blijven doorgaan," besluit Eva.

De restauratiewerken aan het koor en de glas-in-loodramen startten in september 2019 en het einde wordt voorzien midden 2020.

Restauratie Brabantse Olijfberg
boven tekst
content

Eva Stoppie van MAAT_WERK Architecten toont het resultaat van een milde reiniging van de stenen.

resultaat na restauratie natuursteen
boven tekst
content

Nieuwe stenen zijn tussen de originele stenen geplaatst.

Gerelateerd

©Kioni Papadopoulos
Project

Brabantse Olijfberg

Publieke gebouwen

We renoveren de buitenzijde van de protestantse kerk Brabantse Olijfberg gelegen middenin de Antwerpse studentenbuurt. 

Tags