Zorghostel voor dak- en thuislozen in Antwerpen breidt uit

Zorghostel Trappenhuis 

Het zorghostel Trappenhuis in de Trapstraat opende in 2017 haar deuren. Het zorghostel is een innovatieve woonvorm voor dak- en thuislozen met verschillende problemen waaronder een chronische verslavingsproblematiek. Vaak worstelen deze mensen ook met psychiatrische problemen of een mentale beperking. De doelgroep beschikt over weinig woonvaardigheden en heeft nood aan 24/7 ondersteuning en toezicht. In het zorghostel krijgen bewoners de juiste zorg opdat hun situatie stabiliseert en hun persoonlijk en maatschappelijk leven zich kan herstellen. Antwerpen is de enige stad in België waar deze vernieuwende woonvorm bestaat. 

Uitbreiding met meer begeleiding

De bestaande afdeling van het zorghostel draagt de naam 'Zembla'. De afgelopen jaren werd het aanpalende gebouw naast het Trappenhuis onder begeleiding van AG Vespa en naar een ontwerp van VECTOR HAUS ir.-architecten gerenoveerd tot een tweede afdeling: 'Nova'. Deze afdeling is een meer begeleide en gestructureerde woonvorm. Er werd namelijk vastgesteld dat het concept van het zorghostel voor een deel van de doelgroep te hoog gegrepen is, en de huidige begeleiding ontoereikend is. Het gaat dan over dak- en thuislozen met fysieke gezondheidsproblemen en mentale beperkingen, die gemakkelijk het slachtoffer worden van misbruik.   

Het gebouw werd gerenoveerd met de verhoogde zorgnoden van deze doelgroep in het achterhoofd. Zo is er een gemeenschappelijke keuken en meer ruimte voor gemeenschappelijke activiteiten. De nieuwe afdeling opent haar deuren in de loop van oktober. Er komen zo 14 extra plaatsen bij in zorghostel Trappenhuis. 

Het is een project van CAW Antwerpen, in samenwerking met ZAS (Ziekenhuis aan de Stroom), vzw Free Clinic en Zorgbedrijf Antwerpen. De namen van de afdelingen 'Nova' en 'Zembla' zijn geïnspireerd op het werk 'Nova Zemblaya' van Belgisch kunstenaar Panamarenko. Samen vormen ze 'Nova Zembla', wat 'het nieuwe land' betekent. 

Housing first 

Het zorghostel werkt volgens een huisvestingsgerichte benadering: eerst een dak boven het hoofd (housing first) en vanaf dan kan er gewerkt worden aan herstel op andere levensdomeinen zoals middelengebruik, psychiatrische complicaties, financiële problemen en gerechtelijke kwesties. 

Het zorghostel is een essentieel onderdeel van KADANS (KetenAanpak Daklozen Antwerpen Stad), een samenwerkingsverband tussen de stad, zorgpartners, politie en justitie. KADANS begeleidt dak- en thuislozen met een meervoudige problematiek die gekend zijn voor overlast. Ook de KADANS woonvormen, zoals Kadans Wonen en het zorghostel, richten zich op deze specifieke doelgroep.   

In 2023 liet de stad een onderzoek uitvoeren door AP Hogeschool en Universiteit Antwerpen naar de impact van deze housing first woonvormen. De resultaten van dit onderzoek zijn positief: de levenskwaliteit van de bewoners was verbeterd en slechts weinig van hen hervallen in dakloosheid. Bovendien was de overlast veroorzaakt door bewoners van deze woonvormen gemiddeld met de helft gedaald.